نحوه کار گیربکس چگونه است؟ [عملکرد گیربکس]

وظیفه گیربکس خودرو چیست؟

اگر با ماشین های مختلفی رانندگی کرده اید، شاید این سوال در مورد نحوه کار گیربکس و نحوه عملکرد آن به ذهن شما خطور کرده باشد. وظیفه اساسی و اصلی گیربکس خودرو تنظیم سرعت و گشتاور مورد نیاز برای شرایط مختلف رانندگی است. آیا تا به حال به این فکر کرده اید که چرا یک خودرو به گیربکس نیاز دارد؟ یا گیربکس چگونه کار می کند؟

گیربکس خودرو نیروی تولید شده توسط موتور را منتقل می کند و آن را به چرخ ها منتقل می کند. این موضوع نشان می دهد که وقتی در سربالایی رانندگی می کنید به گشتاور بیشتری نیاز دارید و با همان سرعت باید گشتاور بیشتری تولید کنیم و بالعکس. دانستن این نوع عملکرد گیربکس، به خصوص هنگام رانندگی با خودروهای دنده دستی، به شما کمک می کند زمان مناسب برای تعویض دنده را بدانید و تاثیر آن بر استهلاک و قدرت موتور را درک کنید و نیازی به تعمیر گیربکس پیدا نکنید.

آموزشگاه فنی برق دوره آموزش مکانیک خودرو را به صورت تضمینی و با ارائه مدرک معتبر در کارگاه های مجهز برگزار می کند. در صورت تمایل به یادگیری مکانیک خودرو در دوره آموزش مکانیک خودرو شرکت کنید.

حتما مطالعه نمایید: مهم ترین علائم خرابی گیربکس خودرو؛ علت خرابی و نحوه رفع آن

عملکرد گیربکس 

گیربکس جزء مهمی از خودرو است که عملکردهای مهمی دارد. البته مهمترین و اساسی ترین وظیفه گیربکس تغییر دورها و گشتاور موتور است که پیوسته و متصل هستند. گیربکس قطعه ای است که می تواند گشتاور مناسب را با توجه به شرایط جاده و شرایط آب و هوایی استاندارد برای خودرو و شرایط مورد انتظار راننده از خودرو تغییر دهد تا خودرو با خیال راحت به حرکت خود ادامه دهد.

به عنوان مثال، در یک دور موتور ثابت، زمانی که خودرو در حال حرکت است یا هنگام حرکت بر روی شیب، گیربکس گشتاور چرخ ها را افزایش می دهد و سرعت آن را کاهش می دهد. عکس این مشکل نیز صادق است. زمانی که سرعت خودروی شما زیاد باشد گیربکس شاهد سرعت بالا خواهد بود و در نتیجه گشتاور چرخ ها کاهش می یابد و همین کافی است تا خودرو بدون مشکل با سرعت بالای خود ادامه دهد.

مطمئنا شما به اهمیت بسیار زیاد گیربکس پی برده اید، اما این تمام ماجرا نیست و تا زمانی که همه چیز را در مورد گیربکس ماشین ندانید، نمی توانید بگویید که گیربکس ماشین چقدر مهم است. معمولا در خودروها از سه نوع گیربکس دستی و اتوماتیک و گیربکس CVT استفاده می شود که در ادامه به نحوه کار گیربکس ها می پردازیم.

حتما مطالعه نمایید: از کجا بفهمیم موتور خودرو سالم است؟

گیربکس دستی

یکی از پرطرفدارترین گیربکس های خودرو از نوع گیربکس دستی هستند که سال هاست بیشترین استفاده را در خودروهای داخلی دارند. احتمالاً شما اتومبیل های دنده دستی رانده اید. نحوه عملکرد گیربکس و تمام تعویض دنده ها توسط راننده با استفاده از کلاچ و اهرم دنده انجام می شود و راننده با توجه به افزایش دور موتور دنده را عوض می کند.

با توجه به تولید انواع گیربکس اتوماتیک، هنوز هم گیربکس دستی در برخی از خودروها یافت می شود و یکی از دلایل آن ارزان بودن این نوع گیربکس نسبت به گیربکس های اتوماتیک می باشد. این نوع گیربکس، گشتاور خروجی موتور را از طریق مجموعه ای از چرخ دنده ها به چرخ منتقل می کند که روی میله های ورودی و خروجی قرار دارند.

همانطور که گفته شد کلاچ مورد استفاده در این نوع گیربکس از نوع خشک است و معمولا عملیات انتقال نیرو توسط پدال پای کلاچ یا اهرم دنده دستی انجام می شود. احتمالاً با پدال کلاچ و دسته دنده آشنا هستید. این دو ورودی هستند که توسط یک گیربکس دستی کنترل می شوند و تعویض دنده به صورت دستی انجام می شود. اگر علاقه مند به یادگیری گیربکس دستی هستید می توانید در دوره آموزش گیربکس دستی که در مجتمع فنی برق تحت نظر اساتید مجرب برگزار می شود، ثبت نام کنید.

گیربکس های دستی شامل سه نوع گیربکس دنده کشویی، گیربکس بوش تعویض کننده، گیربکس دنده برنجی می باشد که در ادامه توضیح مختصری نسبت به هریک خواهیم داد.

مجتمع فنی برق برگزارکننده دوره های فنی مختلف مانند آموزش جلوبندی سازی خودرو، آموزش تعمیرات ایسیو، آموزش تعمیرات پکیج دیواری و غیره می باشد، تمامی دوره ها به صورت عملی، در کارگاه های مجهز و تحت نظر اساتید مجرب و متخصص برگزار می شود در صورت علاقه به فراگیری هر یک از شغل های فنی همین الان به مجتمع فنی برق مراجعه نمایید.

گیربکس دنده کشویی

گیربکس مجهز به چرخ دنده کشویی دارای دو یا چند محور است که در طول یا موازی یکدیگر قرار دارند. چرخ دنده های کشویی نیز روی شفت ها نصب می شوند و با یکدیگر درگیر می شوند تا امکان تغییر در چرخش یا جهت حرکت را فراهم کنند.

گیربکس بوش تعویض دنده

گیربکس مجهز به بوش شیفت دارای شفت ها و چرخ دنده هایی است که دائماً با یکدیگر درگیر می شوند. دنده ها با قفل کردن چرخ دنده های هرزگرد در شفت های مربوطه و با استفاده از بوش های کشویی تعویض می شوند.

گیربکس دنده برنجی

گیربکس دنده برنجی نیز دارای دنده هایی است که دائماً مشبک می شوند، اگرچه می توان دنده مورد نظر را با یکسان کردن دور آنها قبل از درگیر شدن دنده ها انتخاب کرد.

حتما مطالعه نمایید: چرا بخاری خودرو باد سرد می زند؟

عملکرد گیربکس در زمان تعویض دنده

از طریق چرخ دنده، شفت خروجی و میل جلو به هم متصل شده و با یکدیگر تعامل دارند و تفاوت آنها در ثابت بودن دنده های میل جلو است که با خود شفت می چرخند تا زمانی که چرخ دنده های شفت خروجی ثابت شوند و بدون چرخش شفت آزادانه بچرخند.

نحوه کار گیربکس

چرخ دنده ها با یک سیستم روکش هماهنگ کننده، پوشیده شده اند. یک توپی به شفت متصل می باشد و یک چرخ دنده نیز روی توپی قرار می گیرد که نام آن کشویی است. هنگامی که کشویی بر روی توپی و کاور هماهنگ کننده قرار می گیرد، توپی و کاور با هم می چرخند. برای کمک به یکسان کردن سرعت چرخ دنده و شفت از یک دنده برنجی استفاده می شود. دنده برنجی برای چرخش همراه توپی رها است و به صورت افقی جای لغزش دارد.

قبل از حرکت کشویی، کلاچ گرفته شده و انتقال قدرت به چرخ دنده قطع می شود. زمانی که کشویی را حرکت می کند، کشویی، دنده برنجی را به چرخ دنده فشار می دهد. با توجه به اصطحکاک زیاد بین دنده برنجی و چرخ دنده، سرعت چرخ دنده با سرعت شفت برابر می شود، آنگاه کشویی می تواند به روی چرخ دنده حرکت کند تا چرخ دنده و کشویی قفل شوند. با این کار سرعت چرخش چرخ دنده به نرمی با شفت هماهنگ می شود و همچنین برای تعویض دنده در دنده های دیگر نیز می توان از آن استفاده کرد.

حتما مطالعه نمایید: چه زمانی خودرو نیاز به تنظیم موتور دارد؟

گیربکس اتوماتیک

گیربکس اتوماتیک نسبت به گیربکس دستی، مصرف سوخت کمتری دارد. البته که مصرف سوخت کمتر گیربکس اتوماتیک همیشه یکسان نیست و در مواقعی بسیار افزایش پیدا می کند و در نهایت این گیربکس دستی است که میزان مصرف سوخت پایین تری دارد. اما به صورت کلی گیربکس اتوماتیک طرفدارهای بیشتری نسبت به گیربکس اتوماتیک دارد. در اکثر خودروهای اتوماتیک، تعداد دنده های آن نسبت به خودرویی همسان اما با جعبه گیربکس دستی بیشتر هست؛ این مسئله به دلیل انتقال قدرت یکسان به چرخ ها در دور موتور پایین تر است که نتیجه این کار، مصرف سوخت کمتر می باشد. در صورتی که علاقه مند به یادگیری گیربکس اتوماتیک هستید می توانید در دوره آموزش گیربکس اتوماتیک که در مجتمع فنی برق به صورت کاملا عملی برگزار می شود ثبت نام کنید.

نحوه کار گیربکس اتوماتیک

نحوه کار گیربکس های اتوماتیک به این صورت است که نیرو را از موتور خودرو دریافت کرده و آن را به صورت افزایش قدرت و سرعت به دیفرانسیل و چرخ ها انتقال میدهند.

اجزا گیربکس اتوماتیک

گیربکس اتوماتیک از قسمت های زیر تشکیل شده اند:

• مبدل گشتاور (توربین، روغن گیربکس و … )
• کامپیوتر مرکزی (ECU)، شیرهای برقی یا سنولوئید
• کلاچ گیربکس اتوماتیک
• چرخ دنده گیربکس اتوماتیک

گیربکس اتوماتیک با توجه به حسگرها زمان تغییر دنده را مشخص می کند و آنها را با فشار روغن داخلی تغییر می دهد. در حالی که اجزای زیادی در گیربکس اتوماتیک وجود دارد و عملکرد آن کمی پیچیده تر از گیربکس دستی است، اما مولفه های اصلی آن مبدل گشتاور و چرخ دنده های سیاره ای می باشند.

حتما مطالعه نمایید: بهترین زمان تعویض روغن گیربکس چه زمان است؟

گیربکس CVT

گیربکس CVT، عملکرد بهتری در مقایسه با جعبه گیربکس دستی و اتوماتیک دارد. رانندگی با خودرویی که دارای گیربکس CVT می باشد به گونه است که گویی با خودرویی رانندگی می کنید که دنده های بسیاری دارد. مهمترین نکته مثبت این گیربکس، میزان مصرف سوخت می باشد که کاملا به صرفه است. گیربکسCVT با توجه به قدرت پیشرانه و گشتاور چرخ ها، بهترین حالت را جهت استفاده بهینه سوخت بکار می گیرد.